Yetişkinlerde Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) çocuklukta başlayan ve semptomları kişinin hayatı boyunca sürebilen bir nöropsikiyatrik problemdir. Biyolojik kökenleri bulunan bu hastalığın özellikleri genetik, kalıtım ve beyin görüntüleme teknolojileri ile araştırılmış olmasına karşın iyi anlaşılamayan ve diğer rahatsızlıklarla karıştırılan bir bozukluk olduğunu söylemek mümkündür.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Belirtileri Nelerdir?
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan kişilerin hepsinde aynı semptomlar görülmez. Bazı insanlar çok hareketli ve konuşkandır. Sabit durmak, beklemek gibi durumlardan dolayı rahatsızlık yaşayabilirler. Bazı kişilerde ise bu belirtilerin yerini söz kesme, amaçsız konuşma gibi durumlar alabilir. Her iki durumdaki örnekler bir arada görülebilir ya da farklı semptomlara da rastlanabilir.
- Birinin anlattığı şeye odaklanmakta zorlanmak
- Tek bir şeye odaklanamamak
- Öncelik sırasının kontrolünü sağlayamamak
- Bir şeyle ilgilenirken farklı bir uyaran olduğunda mevcut meşguliyeti bırakıp diğerine odaklanmak
- Başkalarının sözünü kesmek
- Sabit kalmakta zorlanmak
- Çok konuşmak
- Zamanlama problemleri yaşamak
- Geç kalmak
- Eşya kaybetmek
- Unutkanlık
- Görevleri tamamlamakta zorlanmak
- Çabuk sıkılmak
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Nedenleri
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) nedenleri henüz net olarak bilinmemektedir. Bozukluğa olan yatkınlık ve çevresel faktörlerin rahatsızlık üzerinde etkili olduğunu söylemek mümkündür. Bozukluk hakkında bugüne kadar pek çok çalışma yapılmıştır ancak ortaya tek bir sonuç konulamamıştır. Bu yüzden uzmanlar arasında farklı görüşler vardır. İnsan beynindeki sinir hücrelerinde bu bozukluğa bir genetik yatkınlık olabileceğine dair işaretler saptanmıştır. DEHB sahibi kişilerin hafızadan ve öğrenmeden sorumlu olan bölümlerinin arasında veri taşınmasında farklılıklar olduğu bilinmektedir. Çevresel faktörler de DEHB sebepleri arasındadır. Kişilerin çok fazla uyarana maruz kalmaları, daha az fiziksel aktivitede bulunmaları ve performans baskısı altında olmaları gibi faktörler de DEHB nedenleri arasında yer alır. Kişinin anne karnında olduğu dönemde annenin sigara, alkol ve benzeri zararlı maddeleri tüketmesinin de çocuğun DEHB riskinin arttığı bilinmektedir. Yine annenin hamilelik zehirlenmesi yaşaması da çocukta DEHB riskini artırmaktadır. DEHB’nin psikolojik, biyolojik ve çevresel pek çok sebebi vardır ve bu sebepler kişiden kişiye göre farklılık göstermektedir.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Tedavisi
DEHB tedavisi, bozukluk ile ilgili bilgilerin ve farkındalığın son yıllarda artmasıyla daha başarılı hale gelmiştir. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) tedavisi için yaygın şekilde kullanılan yöntemler şu şekilde sıralanabilir:
- İlaç tedavisi: Uyarıcı ilaçlar ve uyarıcı olmayan ilaçlar tedavi için kullanılmaktadır, doktor gerekli görmesi halinde bu ilaçları reçete edebilir, bilinçsiz ilaç kullanımı hastalığın daha kötü bir hal almasına ve kişinin sağlığının bozulmasına sebep olabilir.
- Psikoterapi: Bilişsel davranışçı terapi dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan kişiler için önerilen tedavi seçeneklerinden biridir. Bu tedavi yönteminde kişinin sorunlu düşüncelerini ve davranış şekillerini değiştirmek hedeflenir.
- Davranışsal danışmanlık: Danışmanlık ile kişilerin amaçladıkları hedeflere ulaşabilmeleri ve hayat kalitelerii artırmaları amaçlanır.
- Düzenli Egzersiz: Bu rahatsızlığın tedavisi için yaşam tarzı değişiklikleri de oldukça önemlidir. Düzenli egzersiz yapmak ve sağlıklı beslenmek DEHB semptomlarını hafifletebilir. Yeterli ve düzenli uyku da kişinin yaşadığı problemleri azaltma üzerinde etkili olabilir.
- Mesleki Danışmanlık: İş hayatında problem yaşayan Dikkat Eksikliği Ve Hiperaktivite Bozukluğu hastaları mesleki danışmanlık alarak bu problemleri aşabilirler.
- Destek Gruplarına katılmak: Kendisine benzer durumları yaşayan kişilerle bir araya gelip eğitim alan ve iletişim kuran DEHB’li kişiler bozuklukla daha kolay başa çıkabilirler.
Yetişkinlerde Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu tedavisi için bu alanda tecrübeli bir uzman psikologla çalışmak ve destek almak bozukluğun getirdiği problemleri en aza indirgemek ve yaşam kalitesini artırmak için önerilir.
