Çocukluk döneminde belli korkular belli yaş grupları için normal kabul edilebilir; ancak belli yaş gruplarında bazı korkuların görülmesi sorunlara yol açabilir. Buna örnek olarak ayrılık anksiyetesi gösterilebilir.
0-3 yaş arasında bir çocuğun bakım veren kişilerden ayrılırken stres yaşaması normaldir, hatta yaşamadığı durumlar normal olarak görülmez. Çocuk kendi çevresinden çıkıp sosyalleştikçe, diğerleri ile iletişim kurmayı öğrendikçe bu korkuların azalarak bitmesi beklenir. Çocuk çevreyi ve çevresindeki insanları tanıdıkça, başkalarıyla ilişki kurabilmeyi öğrendikçe, kendini güvende hissettikçe korkuları ortadan kaybolur. Ancak seperasyon anksiyetesi yani ayrılık kaygısı durumunda 4 yaş ve üzeri çocuklarda, evden veya ebeveyninden ayrılırken yoğun bir korku, endişe yaşadıkları görülür.
İçindekiler
Seperasyon Anksiyetesi Nedir?
Seperasyon anksiyetesi, çocuğun evden ya da evde bağlandığı kişiden ayrılmaya bağlı olarak gelişim düzeyine göre beklenenden fazla ve yineleyici anksiyete duyması şeklinde tanımlanabilir. Çoğunlukla kısa süreli görülen ve zamanla azalan bir durumdur. Ancak 6 yaşından sonra da şiddetli bir şekilde devam ediyorsa, çocuğun günlük yaşamında oldukça yer kaplıyorsa, fiziksel şikayetler de oldukça arttıysa mutlaka profesyonel bir destek gerekir.
Çocukta Ayrılık Anksiyetesi Nasıl Anlaşılır?
Bu çocuklar, annelerinden ayrılmak istemezler adeta onlara yapışık bir şekilde yaşamlarını sürdürürler. Ayrılık anksiyetesi bozukluğu yaşayan çocuklar, ayrılık durumlarında yoğun ve abartılı tepkiler verebilir. Bu tepkiler arasında ağlama, titreme, huzursuzluk, fiziksel rahatsızlıklarını dile getirme ve ebeveyne sıkı sıkıya yapışarak ondan ayrılmayı reddetme gibi davranışlar bulunur. Çoğunlukla ailenin tesellileri onu rahatlatamaz. Ve çocukların ifade ettiği korkular çocuğun ya da ailesinin başına bir şey geleceği birinin zarar göreceği ya da ayrılığın sürekli olacağı yönündedir.
Çocuklarda Ayrılık Kaygısını Neden Olur?
Çocukların birincil bakım verenleri ile geliştirdiği bağlanma ilişkisi, ayrılık kaygısının temel nedenlerinden biri olabilir. Ebeveyn ve çocuk arasındaki aşırı bağımlılık veya güvenli bağlanamama problemleri çocukta ayrılık anksiyetesinin nedenlerindendir.
Bir ebeveynin hastalığı, ölümü ya da boşanması gibi olaylar, çocuğun güvenlik hissini sarsabilir. Yeni bir eve taşınmak, okula başlamak ya da bakım verenin değişmesi gibi durumlar çocuğun kaygı düzeyini artırabilir. Çocuğa sürekli güvenlik sağlayan bir ebeveyn, çocuğun kendi başına başa çıkma becerilerini geliştirmesini engelleyebilir.
Bu sorunu yaşayan çocuklar; okula gitmekte zorlanır, karın ağrısı, kusma gibi şikayetleri olur, tek başlarına uyumak istemezler ve kendi başlarına hareket etme kapasiteleri de oldukça sınırlı olur. Bu tür sorunlar; aşırı koruyucu ve/veya kaygı düzeyi yüksek ailelerde daha çok görülmektedir. Ailenin tutumu da çocukların yaşadığı kaygıyı tetikleyebilmektedir. Aynı zamanda, anne ve babanın çocuk, çevre ya da kendi durumları hakkında kaygılı bir tutum sergilemesi, çocuğun endişe düzeyini daha da yükseltebilir. Böyle bir durumda, yalnızca çocuğun değil, ailenin de psikolojik destek alması büyük önem taşır.
Ayrılık Kaygısı (Seperasyon Anksiyetesi) Tedavisi
Çocuğun kaygı seviyesini azaltmak ve sağlıklı bir bağımsızlık geliştirmesini sağlamak için birden fazla tedavi yöntemi uygulanabilir. Bilişsel davranışçı terapi, çocuklarda ayrılık kaygısını yönetmek için en etkili yöntemlerden biridir. Çocuğun olumsuz ve korkutucu düşüncelerini daha pozitif ve gerçekçi düşüncelerle değiştirmek hedeflenir.
Uzman psikologlar ile oyun terapileri ve bireysel terapilerin yanı sıra ailenin desteği ve ebeveyn yaklaşımı da önemlidir. Aile desteği, ayrılık kaygısını hafifletmek ve çocuğun bu süreçle başa çıkmasını kolaylaştırmak açısından hayati bir öneme sahiptir. Ebeveynlerin tutumu, çocuğun bu kaygıyı yönetme becerisini doğrudan etkiler.
Çocuğunuzun ayrılık kaygısını hafifletmek veya ortadan kaldırmak için uygulanabilecek etkili çözümler:
- Çocuğun duygularını anlamaya çalışın ve ona güven verin. Kaygısını küçümsemek yerine, korkularını paylaşabileceği bir ortam sağlayın.
- Çocuğunuzu kısa süreli ayrılıklara alıştırarak, bu süreci kademeli olarak uzatabilirsiniz. Örneğin, bir süre için bir akrabanın yanında kalmasını teşvik edebilirsiniz.
- Ayrılıklar sırasında belirli bir rutin oluşturmak, çocuğa güvenlik hissi verir. Örneğin, her ayrılmadan önce aynı vedalaşma cümlesini kullanmak etkili olabilir.
